Konferencja historyczna dla nauczycieli historii, języka polskiego i edukacji regionalnej

3 marca 2021 r., w ramach obchodów ogłoszonego przez Sejmik Województwa Śląskiego Roku Górali w Województwie Śląskim, Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Bielsku-Białej zorganizował dla nauczycieli historii i innych zainteresowanych konferencję online nt. Historyczne przyczyny różnic politycznych, religijnych i kulturowych pomiędzy Żywiecczyzną a Ziemią Cieszyńską.

Wykład wygłosił dr Grzegorz Wnętrzak – historyk, europeista, wykładowca Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie oraz w Katedrze Studiów Interkulturowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor wielu artykułów poświęconych historii Śląska Cieszyńskiego i Małopolski w XIX i XX wieku.

W trakcie wykładu uczestnicy konferencji zostali uświadomieni i przekonani, że obecne województwo śląskie złożone jest z różnych typów niezależnych regionów (geograficznych, administracyjnych, ekonomicznych czy etnograficznych), które nie pokrywają się wzajemnie.

Pod względem geograficznym Śląsk Cieszyński jest częścią Śląska, natomiast Żywiecczyzna częścią Małopolski. Wskutek odrębnych losów historycznych oba te regiony mimo pewnych podobieństw różnią się diametralnie od siebie świadomością historyczną i regionalną.

Na budowanie tożsamości mieszkańców Śląska Cieszyńskiego miały wpływ takie wydarzenia, jak: różna przynależność państwowa budująca przez wieki silne poczucie odrębności regionalnej i w mniejszym stopniu etnograficznej, wpływ reformacji, a także tradycje wielowyznaniowości. W latach 1290‒1918 istniało na tych terenach Księstwo Cieszyńskie, którego władcy wywodzili się początkowo z dynastii Piastów, a następnie Habsburgów. Najcenniejsze zabytki z tego okresu znajdują się w Cieszynie. Powiat cieszyński jest miejscem silnie związanym z polską historią.

Z kolei o odrębności regionalnej Żywiecczyzny zdecydowało osadnictwo wołoskie, jednolitość etniczno-religijna, kształtowanie się patriotyzmu polskiego w okresie nowożytnym, tradycje walki ze Szwedami, rządy Komorowskich i Wielopolskich, panowanie Habsburgów czy wspólny opór wobec niemieckiej akcji wysiedleńczej ‒ Aktion Saybusch.

Tym, co łączy oba regiony, jest rozwój kultury góralskiej. Żywiecczyzna utożsamiana jest z kulturą górali żywieckich, którzy zamieszkują obszar Kotliny Żywieckiej i wyróżniają się charakterystycznym strojem oraz kulturą duchową. Działają tu zrzeszone w Związku Podhalan grupy górali żywieckich z siedzibą w Milówce, Wilkowicach i Szczyrku. W Żywcu, w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej odbywa się Festiwal Folkloru Górali Polskich.

Górale śląscy zamieszkują stosunkowo małą część zachodniego łuku Karpat zwaną Beskidem Śląskim, a mianowicie południowo-wschodni kraniec Śląska Cieszyńskiego, który pod względem polityczno-administracyjnym należy do powiatu cieszyńskiego. Najważniejszym wydarzeniem na mapie folklorystycznej powiatu cieszyńskiego jest odbywający się w Wiśle Tydzień Kultury Beskidzkiej, prezentujący oryginalne bogactwo góralskiej, ludowej muzyki, tańca, śpiewu, obrzędów i zwyczajów.

Zorganizowana przez RODN „WOM w Bielsku-Białej konferencja stanowiła podbudowę teoretyczną dla wielu planowanych inicjatyw, jakie podejmuje nasz Ośrodek wraz z Pedagogiczną Biblioteką Wojewódzką w Bielsku-Białej dla ukazania szerokiego spektrum tradycji kulturowych żywieckiej i śląskiej góralszczyzny.

Urszula Rukasz – nauczyciel-konsultant

Wykład tytułowy wygłosił i prezentację przygotował dr Grzegorz Wnętrzak
– Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie, Katedra Historii Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego

Aktualizacja: 18 lutego 2021 r.